Het Lohman orgel van de Catharijnekerk in Heusden

€ 349,-

In januari 2014 hebben we het Lohman-orgel in de grote of St. Catharinakerk in Heusden in de Provincie Noord-Brabant opgenomen. Het bekende Lohman-orgel uit 1824/1828 heeft 29 stemmen verdeeld over 2 manualen en pedaal. De sampleset wordt zo als gebruikelijk uitgebracht gebruik makend van multi-release techniek op alle stemmen.

In de Grote- of Catharijnekerk stond tot 1944 een orgel met hoofdwerk, rugpositief en pedaal dat in 1840 door C.F.A. Naber te Deventer was vervaardigd. Het ging in 1944 verloren toen de toren instortte ten gevolge van oorlogshandelingen.
Na ruim 35 jaar gebruik te hebben gemaakt van een 'noodorgel' van de firma Valckx & Van Kouteren, kocht de Hervormde gemeente in december 1980 het orgel uit de voormalige Broederenkerk te Zutphen aan. Dit orgel was van 1824 tot 1828 gebouwd door N.A. Lohman & Zoon, waarbij gebruik werd gemaakt van het door A.F.G. Heijneman geplaatste orgel uit de voormalige Sint-Janskerk te Arnhem. De oorsprong van dit instrument ligt in Huijse Schaffelaar te Barneveld.
Uitgangspunt voor het frontontwerp in 1824 was het concept van het Lohman-orgel te Eenrum (Gr.).
In 1894 is het orgel schoongemaakt en hersteld door J.F. Witte, waarbij onder meer de kas opnieuw werd geschilderd, pijpwerk werd hersteld en deels van steminrichtingen (expressions) werd voorzien. De firma J.C. Sanders & Zoon voerde in 1938 een restauratie uit waarbij onder meer elektrische pedaaltractuur werd aangelegd en het rugpositief werd uitgebreid. De demontage te Zutphen, restauratie en wederopbouw in Heusden geschiedde door Orgelmakerij Gebr.Reil te Heerde, onder advies van drs. J.J. van der Harst. Als uitgangspunt werd de situatie van 1828 genomen. De kas werd hierbij ongeveer 1 m ondieper gemaakt.
De door Sanders vernieuwde registerknoppen werden vervangen door Naber-registerknoppen, afkomstig van het orgel in de Alkmaarse Sint-Laurenskerk. Het snijwerk bij de voeten en de vleugels is opnieuw gemaakt, evenals de bekroning. Op zaterdag 22 september 1984 werd het orgel in Heusden officieel in gebruik genomen.

In 1984 restaureerde de firma Reil het Lohman-orgel, dat afkomstig uit de Broederenkerk te Zutphen in Heusden werd geplaatst.
Het instrument is de jaren daarna niet optimaal onderhouden, zodat stemmen opgingen het orgel grondig te herstellen.
Peter van Dijk werd als adviseur aangetrokken namens de Commissie Orgelzaken van de PKN.
Door de kerkrentmeesters ter plaatse werd de Commissie Restauratie Orgel opgericht, waarin onder andere de organisten zitting hadden.
In samenspraak met Peter van Dijk is een herstelplan opgesteld, waarna offertes werden uitgebracht door een aantal orgelbouwers. De opdracht werd verleend aan de firma Reil. Werkzaamheden bestonden o.a. uit het schoonmaken van het orgelinterieur en pijpwerk, herstel windladen, pijpwerk controleren, intonatie waar nodig bijstellen en het gehele instrument stemmen.
De intonatie werd bezien door Wim Wagenaar, die ook in 1984 dit werk heeft verricht! Voorjaar 2007 was de klus geklaard en werd door adviseur Peter van Dijk op 26 mei een feestelijke ingebruikname verzorgd.
Thans heeft Reil het onderhoud van dit orgel herkregen!

Oudheusden wordt al vanaf de 8e eeuw bewoond. In die tijd is sprake van een versterkte plaats, een 'Kasteel', aan het Oude Maasje. Dit kasteel, dat de naam 'Nieuwenrooy' droeg, stond op de plaats waar nu de openbare basisschool 'Nieuwenrooy' is gebouwd.
De kerk van Oudheusden is na diverse verwoestingen na de Franse tijd niet meer herbouwd. Doordat de loop van de Maas zich steeds verder noordwaarts verlegt, ontstaat al in de 12e eeuw de behoefte elders een versterkte plaats te bouwen.
In de directe nabijheid van dit kasteel ontwikkelt zich in de loop der eeuwen de vestingstad Heusden. Al in het jaar 1210 wordt van een kerk te Heusden melding gemaakt. Hoe die kerk eruit gezien heeft is onbekend. Het restant, de in Romaanse stijl gebouwde toren, is in 1944 verwoest. In 1328 wordt de kerk uitgebreid met een noorder- en zuiderzijbeuk. Ook komt er een koor in gotische stijl.
In 1555 wordt in plaats van de noordbeuk een dwarsschip gebouwd en komen er drie traveeën, in afwisselende lagen baksteen en natuursteen. Hier treft men nog altijd versieringen aan in gotische stijl.
De stadsbrand van 1572 vernielt grote delen van de kerk. Vanaf 1579 volgt een grondige restauratie.
In 1628 wordt het waarschijnlijk in 1412 gebouwde nevenkoor aan de noordzijde gesloopt. De plaats van dit nevenkoor is in het muurwerk nog zichtbaar. In de jaren 1637-1639 wordt het koor vernieuwd.
Door terugtrekkende Duitse troepen wordt in de nacht van 4 op 5 november 1944 de toren opgeblazen. Ook het westelijk deel van de kerk wordt verwoest. Na de oorlog wordt de kerk aan de westzijde op sobere wijze afgesloten en gerestaureerd. De toren, de westelijke kapellen en de verwoeste travee zijn niet herbouwd.
De omtrek van de fundamenten is aangegeven in de bestrating. In de kerk bevinden zich, naast fraaie grafzerken en tekstborden uit de 16e en 17e eeuw, klokken uit 1334, 1501 en 1518. Een klok uit 1412 hangt thans in de dakruiter.
Zeer fraai is het uit 1733 daterende praalgraf van de baron Van Friesheim, van 1711-1733 gouverneur van Heusden. Het ontwerp van dit grafmonument is van Jacob Marot en het beeldhouwwerk is uitgevoerd door Jan Baptist Xaverij.

Winddruk: 70 mm
Stemming: a' = ca. 435 Hz. (Hauptwerk 428,4 Hz.)
Temperament: Werckmeister III. (natuurlijk in Hauptwerk omschakelbaar naar gelijkzwevend of een ander temperament)

Tremulant Hoofdwerk:
Deze tremulant werkt op de meeste stemmen van het Hoofdwerk. Op de Bourdon 16' en Mixtuur na zijn alle stemmen integraal opgenomen. Waarbij opgemerk dat de Fluit 4' en de Trompet 16' niet op het echte orgel aanwezig zijn.
Tremulant Rugpositief:
Deze tremulant werkt op het Rugpositief. Alleen de Praestant 8' disc. en Dulciaan 8' zijn opgenomen, de overige stemmen tremuleren via het Hauptwerk systeem.

Deze sample set is vanuit 3 posities in stereo (24 bit 96kHz) opgenomen.
De set wordt geleverd in de door Sygsoft uitgedachte 3-kanalen techniek waarbij het voor de gebruiker mogelijk is de luisterpositie zelf in te stellen.
Er zijn 3 posities te weten:
1: Front, zeer dichtbij het orgel opgenomen. U hoort hier een zeer directe opname die goed is te gebruiken voor studiedoeleinden.
2: Midden (Middle), deze opname is gemaakt op ongeveer 3 x de bij de frontopname gebruikte afstand.
3: Achter (Rear), ver weg van het orgel, te gebruiken als surround.
Door middel van 3 schuifjes (0 - 100%) kan een mix gemaakt worden van de drie posities naar eigen smaak.

De opnames voor deze sample set zijn gemaakt in januari 2014.
Opname kwaliteit 96 kHz 24 bit. Voor de set gereduceerd tot 48 kHz 24 bit.
Aantal microfoons: 6.
Aantal samples in deze set verwerkt: 25.350.
Aantal bestanden in deze set 25.138 in 578 mappen.
Aantal regels in de Organ Definition File: 1.384.362

Christian Boogaard:
Noise reduction, inregelen windmodel, intonatie, demo's en artistieke adviezen.

Johan van der Waal van Dijk:
Verwerking van de samples en technisch advies.

Rietje Raatgeep:
Administratie en PR.

Fred de Jong:
Lay-out, extra controle samples, loops, ODF en algehele leiding.