logo-wenneke.png text since Terug Leens Foto's Dagboek Speeltafel(s) Eigenschappen Systeemeisen Mp3-Demo's
Korte historie van de Petruskerk van Leens.

De kerk.

Click to enlarge
Op het hoogste punt van de wierde, waarop vele eeuwen geleden uit een oude Germaanse nederzetting het dorp Leens is ontstaan, vindt men de hervormde kerk.
Vóór de Reformatie was het een r.k. kerk, gewijd aan de apostel Petrus. Haar oude naam was St.Pieter nu omgebogen in Petruskerk.
Het huidige kerkgebouw dateert van ongeveer 1150 . In de 13e eeuw werd de dorpskapel omgezet in een kruiskerk, die de hoofdkerk van het gebied zou worden. De toren zal waarschijnlijk tegelijk met de bouw van de kruiskerk zijn opgericht. In de jaren daarna zijn regelmatig restauraties nodig geweest.

Het interieur van de kerk is aanzienlijk verfraaid door het geslacht Onsta Starkenborgh dat het collatierecht over de kerk bezat.

De grote klok St. Peter

In de toren hangt de grote klok St. Peter met in de slagrand geschreven:
EENERLEY BIDDE ICK VAN DEN HEERE, DAT HADDE ICK GEERNE, DAT ICK IN DEN HUYSE DES HEEREN BLIJVEN MOCHTE MIN LEEFDAGE TE ANSCHOUWEN DE SCOONE GODSDIENSTEN DES HEEREN END ZIJNEN TEMPELL TE BESOECKEN DOOR HET VYERS KRACHT BIN ICK GEFLOTEN, MEYSTER NICOLAS SICMANS HEEFT MIJ GEGOTEN INT YAR CHRISTY MDCXXXII PSALM XXVII VERS IV.

Het kerkzegel

Click to enlarge Het kerkzegel van Leens is sedert 1953 in gebruik.
Het randschrift luidt:
Sigillum Ecclesiae Leens- kerkzegel van Leens.
De achtergrond is met een ornament gevuld, ontleend aan de sleutelbloem die doet denken aan een bos sleutels, geschikt voor het openen van deuren.
In de middeleeuwse kloostertuinen heette deze plant: Clavis Petri Coeli- Petrus' hemelsleutel.


Hinsz: een "konstkundig" orgelmaker. (1704-1785)

Albertus Anthoni Hinsz werd in 1704 in Hamburg geboren.
Hij kwam in 1728 als geschoold orgelmaker naar de stad Groningen en vestigde zich als zelfstandig orgelmaker.

Toen Frans Caspar Schnitger in 1729 overleed zette zijn weduwe Anna Margaretha Debberts de orgelmakerij voort. Met hulp van Hinsz werd het werk dat Schnitger was begonnen in de Martinikerk te Groningen voltooid.
In 1732 huwde Hinsz met de weduwe van Frans Caspar. Men zou kunnen zeggen dat de orgelmakerij van Hinsz en Schnitger fuseerden.

Het Hinsz orgel van Leens.
Click to enlarge
Artist impressie van het front

De belangrijkste archivalische bron ontbreekt, n.l. het uit 1733 daterende bestek voor de bouw.
De schoolmeester en koster Beukema heeft een Kronyck geschreven die bewaard is gebleven. Deze Kronyck vermeldt:
De bouw van het orgel 1733-1743.
"Het groote prachtige orgel in het westeinde der kerk, is op den 31 January 1733, door Mevrouw Anna Habina Lewe, weduwe Starkenborgh, Vrouw van Verhildersum en Leens, uitbesteed aan den orgelmaker A.Anthoni Hinsz, te Groningen, waarvan het originele bestek nog bij mij voorhanden is, volgens hetwelk door genoemden orgelmaker moest worden gemaakt "een geheel nieuw orgel in de kerk tot Leens".

Hinsz nam het werk aan voor 3400,-- gulden, te betalen in 3 termijnen.
Het was Hinsz eerste grote werk. De dispositie vertoont grote overeenkomst met de universele gebruiken in de Noordduitse orgelwereld.
Hij wordt "konst-kundig" genoemd en "Konst-Meester". Dat het werk de meester prijst, is ook een oude uitspraak.

De overtuigingskracht van de orgels van Albertus Anthoni Hinsz verdient alle lof vanwege de volmaakte doelmatigheid van aanleg en constructie, de allure van het uiterlijk en niet in het minst door de meer dan twee eeuwen oude, maar immer levendige en inspirerende klank.

Een vers van meester J.P. Beukema:

"De kruiskerk groot en welgebouwd
Misschien wel duizend jaren oud
Prijkt met een orgel, groot en prachtig
Met beeld- en loofwerk, fraai en krachtig
Wiens weerga men geheel en al
Op 't platteland niet vinden zal
Wat kunstgewrochten men ook noem
Wij dragen op dit orgel roem".


Bronnen:
250 jaar Hinsz-orgel te Leens van Dr. Arend Jan Gierveld
Een konstkundig orgelmaker red.: Jan Jongepier
De bronnen zijn geraadpleegd en geciteerd met toestemming van de Stichting Groningen Orgelland.


Een speciaal woord van dank voor Jan Oostindiën, voorzitter van de SGO voor zijn medewerking en vriendelijkheid.
  Hauptwerk.nl is een initiatief van Sygsoft Holland. Inschrijving KvK 24400165. Laatst bijgewerkt 28-03-2024